Gayrimenkul Kiralamalarında İhale Mevzuatına Aykırı Davranma ile Gelir Vergisi Tevkifatı ve Sözleşme Damga Vergisi Kesintisi Yapılmaması :

.....................Başkanlığınca yapılan gayrimenkul kiralamalarında;

A) 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve Maliye Bakanlığınca çıkarılan Genelgelere uyulmaması ile ilgili olarak;

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinin (e) bendinde, idarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı ve kiralamasının doğrudan temin yöntemiyle yapılacağı hüküm altına alınmıştır. ............. Başkanlığınca yapılan kiralamalarda (hizmet binası kiralamaları, ÇATOM projeleri için yapılan kiralamalar) ise doğrudan temin prosedürü uygulanmamış ve Kamu İhale Kanunu’nun getirdiği düzenlemeye uyulmamamıştır.

Maliye Bakanlığınca çıkarılan ve 08.10.2009 tarihli ve 27370 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan (2009-1) sayılı Kamu İdarelerinin Taşınmaz Kiralamalarına İlişkin Genelge’nin “2-Yeni Kiralamalar” başlıklı kısmında;

“(1) 4734 sayılı Kanun uyarınca yapılacak yeni taşınmaz kiralamalarında sözleşmelere;

a) Yıllık kira bedelinin en fazla üçer aylık (tercihen aylık) eşit taksitler halinde ve dönem başlarında ödeneceğine,

b) Bir yıllık kullanım süresi bittikten sonra kiralamaya devam edilmesi halinde kira bedelinde artış yapılacak ise, bu artışın, artışın yapılacağı ayda yayımlanan Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE bir önce yılın aynı ayına göre yüzde değişim oranı) oranını geçmeyeceğine,

c) Kiralama ile ilgili vergi, resim ve harçların kiraya verene ait olduğuna,

ç) Gelir Vergisi Kanununa göre, kira bedelinden vergi tevkifatı yapılması gereken hallerde; kira bedelinden gelir vergisi ve sair kanuni kesintiler yapıldıktan sonra kalan kısmının kiraya verene ödeneceğine,

d) Yakıt bedelinin kira bedelinden ayrı olarak kiracı tarafından karşılanacağına,

e) Ödemelerin kiraya verenin belirteceği banka hesabına makbuz karşılığı yapılacağına,

dair hükümler konulacaktır.” hükmüne yer verilmiştir.

Sorumlular savunmalarında, il ve ilçe merkezlerinde bulunan hizmet binalarının fiziki şartlarının proje faaliyetlerinin yürütülebilmesi açısından yetersiz kaldığını, (Bu merkezlerden bazılarının Uludere Çatom, Suruç Çatom, Mazıdağı Çatom, İdil Çatom, Cizre Çocuk Gelişim Merkezi, Diyarbakır Huzurevleri Çatom vb. olduğu) hizmet binalarının sınırlı sayıda kalması ve alternatif hizmet binaları bulunamaması nedeniyle kiralamalarda Kamu İhale Kanunu’nun getirdiği doğrudan temin prosedürünün uygulanamadığını, hizmet binaları kiralanırken kiraya verenlerin sadece peşin ödeme şartını ileri sürdüğünü ve peşin fiyatın daha uygun olması nedeniyle de kira ödemelerinin peşin yapılmasının idare tarafından uygun görüldüğünü belirtmişlerdir.

Sorumlular ayrıca Başkanlık ile ........ Belediyesi arasında yapılan sözleşme ve Belediye Meclis Kararı gereğince Başkanlıkça peşin ödeme yapılarak hizmet binası kiralandığını, hizmet binasında bulunan dört adet Belediyeye ait olmayan daireye ait ödemelerde de benzer bir uygulamanın yapıldığını ifade etmişlerdir.

Bu itibarla, yapılan savunmalar neticesinde, ................ Başkanlığı il ve ilçe merkezlerinde bulunan hizmet binalarının sınırlı sayıda olduğu, bu binaların fiziki şartlarının proje faaliyetlerinin yürütülebilmesi açısından yetersiz kaldığı, kiraya verenlerin sadece peşin ödeme şartıyla binaları kiraladığı ve peşin fiyatın daha uygun olması nedeniyle de herhangi bir kamu zararının oluşmadığı anlaşıldığından, mevzuatına uygun olduğu anlaşılan işlem ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına, oy birliğiyle,

B) ............. İdaresince yapılan kira sözleşmelerinde gelir vergisi stopajını kurumun ödemesi, kira ödemelerinden damga vergisi kesintisi yapılmaması ve kira sözleşmelerine ait damga vergisini ......... İdaresinin üstlenmesi ile ilgili olarak ise,

Maliye Bakanlığınca çıkarılan ve 08.10.2009 tarihli ve 27370 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan (2009-1) sayılı Kamu İdarelerinin Taşınmaz Kiralamalarına İlişkin Genelge’nin “2-Yeni Kiralamalar” başlıklı kısmında;

“(1) 4734 sayılı Kanun uyarınca yapılacak yeni taşınmaz kiralamalarında sözleşmelere;

……

c) Kiralama ile ilgili vergi, resim ve harçların kiraya verene ait olduğuna,

ç) Gelir Vergisi Kanununa göre, kira bedelinden vergi tevkifatı yapılması gereken hallerde; kira bedelinden gelir vergisi ve sair kanuni kesintiler yapıldıktan sonra kalan kısmının kiraya verene ödeneceğine…..” denilmektedir.

........... İdaresince yapılan kira sözleşmelerinde yukarıda yer verilen Genelge hükümlerine aykırı olarak kiralar, net tutar üzerinden tespit edilmiş ve gelir vergisi stopajını da kurum üstlenmiştir. Kiraların net tutar üzerinden belirlenmesi nedeniyle ödeme emri belgelerinden damga vergisi kesintisi yapılmamış ve kira sözleşmesi düzenlenmesinden dolayı alınması gereken sözleşme damga vergisini de İdare üstlenmiştir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun "Vergi Tevkifatı" başlıklı 94’üncü maddesinin birinci fıkrasında;

"Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.

…….

5. a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden…” hükmüne yer verilmiştir.

Aynı Kanunun “Vergi tevkifatında uyulacak esaslar” başlıklı 96’ncı maddesinde ise;

"Vergi tevkifatı, 94 üncü madde kapsamına giren nakden veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder.

Vergi tevkifatı, ücretler dışında kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfill ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır." denilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, kira sözleşmelerinde kira bedelinin net mi brüt mü olduğunun belirtilmemesi durumunda, kira sözleşmesine göre fiilen ödenen tutarın net tutar olarak kabul edilmesi ve bu tutarın brüte iblağ edilmek suretiyle tevkifat matrahının belirlenmesi gerekmektedir.

Ancak ............. İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan kiralamalarda, kiralar net tutarlar üzerinden belirlenmiş ve gelir vergisi stopajı da kurum tarafından üstlenilmiştir.

Sorumlular bu konuya ilişkin savunmalarında Başkanlıkça imzalanan kira kontratlarının “Hususi Şartlar” bölümünün sonunda 23’üncü sırada “Stopaj vergisi ............ İdaresi tarafından ödenecektir” hükmüne yer verildiğini ve bu nedenle de verginin kurumca ödendiğini ifade etmişlerdir.

Ayrıca kiralamalarda sözleşme düzenlenmesinden dolayı 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) sayılı Tablonun “I. Akitlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün “A. Belli paraya ihtiva eden kağıtlar” başlıklı kısmının 2’nci sırasında bulunan Kira mukavelenamelerinden binde 1,89 oranında sözleşme damga vergisi alınması gerekmekte olup aynı tablonun “IV. Makbuzlar ve diğer kağıtlar” başlıklı bölümünün “1. Makbuzlar” başlıklı kısmının (a) bendinde;

“Resmî daireler tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemeler (avans olarak yapılanlar dahil) nedeniyle kişiler tarafından resmî dairelere verilen ve belli parayı ihtiva eden makbuz ve ibra senetleri ile bu ödemelerin resmî daireler nam ve hesabına, kişiler adına açılmış veya açılacak hesaplara nakledilmesini veya emir ve havalelerine tediyesini temin eden kâğıtlar” hükmüne yer verilmiştir. Dolayısıyla kiraya ilişkin ödeme emri belgelerinden binde 9,48 oranında damga vergisi kesintisi yapılması gerekmektedir.

........... idaresinin yapmış olduğu kiralamalarda, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırı olarak ödeme emri belgelerinden damga vergisi kesintisi yapılmamış, kira sözleşmelerine ait sözleşme damga vergileri de alınmamıştır. Aksine ödeme emri belgelerinde sözleşme damga vergisinin muhasebe kaydı yapılarak bu tutarları ..........idaresi üslenmiştir.

Bu itibarla söz konusu mevzuat hükümleri ve sorumluların yaptığı açıklamalar neticesinde Başkanlıkça imzalanan kira kontratlarının “Hususi Şartlar” bölümünün sonunda 23’üncü sırada “Stopaj vergisi ..........İdaresi tarafından ödenecektir” hükmüne yer verildiği ve bu nedenle de verginin kurumca ödendiği anlaşıldığından, mevzuatına uygun olduğu anlaşılan konu ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına,

Ancak kiralama ile ilgili ödeme emri belgelerinden damga vergisi kesintisi yapılmaması ve sözleşme damga vergilerinin de kurumca üstlenilmesi sonucu oluşan .......... TL tutarındaki kamu zararının; sorumlularına ödettirilmesine, oy birliğiyle karar verildi.