Araç Kiralama

Asıl ilamın 15 inci maddesiyle hüküm dışı bırakılan konunun 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 50 inci maddesinin üçüncü fıkrası hükmü gereğince görüşülmesinin devamına karar verildi.

…. Belediyesi … yılı hesabı ile ilgili olarak düzenlenen …. tarihli yargılamaya esas raporun, 15 inci maddesi ile Belediye tarafından 2017 yılında ihalesi yapılan “Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi”nde, bazı yerli araçlar için kasko değerinin %2’sinin, yabancı menşeili araçlar için ise kiralanabilecek en pahalı aracın kasko değerinin %2’sinin üzerinde ödeme yapılması hususunun sorgu konusu edildiği görülmüştür.

Belediyece, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller kapsamında, “Araç Kiralama ve Hizmet Alım İşi” için ihaleye çıkılmış olup, 2017 yılında yapılan ihale sonucunda, …. Ltd. Şti. ile 22.11.2017 tarihli sözleşme imzalanmıştır.

237 sayılı Taşıt Kanunu’nun “Kanunun şümulü” başlıklı 1 inci maddesinde, mahalli idarelerin bu Kanun hükümlerine tabi olduğu belirtilmiş olup; 12 nci maddesinde;

“…..

f) Hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeili olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usûller Cumhurbaşkanınca saptanır.”

Denilmektedir.

Görüldüğü üzere, 237 sayılı Taşıt Kanunu ile bu Kanun kapsamında edinilecek taşıtların menşei, silindir hacimleri ve diğer niteliklerini belirlemeye ve sınırlamalar getirmeye Cumhurbaşkanı yetkili kılınmıştır.

Bu kapsamda çıkarılan, “237 sayılı Taşıt Kanunu Kapsamında Edinilecek Taşıtların Menşei, Silindir Hacimleri ve Diğer Niteliklerinin Belirlenmesine Dair Karar”ın 1 inci maddesinde; 237 sayılı Taşıt Kanunu’na ekli (1) sayılı Cetvelde ve son iki sırasında belirtilenler hariç olmak üzere (2) sayılı Cetvelde yer alan makamlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar, koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunanlar ve idarelerin yurt dışı teşkilatları için yabancı menşeili binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilebileceği, bunların dışında hibe dâhil her ne suretle olursa olsun yabancı menşeili binek veya station-wagon cinsi taşıt edinilemeyeceği ve yerli muhteva oranı % 50’nin altında kalan taşıtların yabancı menşeili sayılacağı hüküm altına alınmıştır.

Diğer taraftan, 237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 12 nci madde hükmüne dayanılarak, hizmet alımı suretiyle edinilecek taşıtlar ile ilgili hususlara ilişkin esas ve usulleri saptamak üzere “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller” yürürlüğe konulmuştur.

17.03.2006 tarihli ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında;

“…

b) Hizmet alımı suretiyle yabancı menşeili binek ve station-wagon cinsi taşıt edinilmesini Kanunun 10 uncu maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen makam ve hizmetler ile sınırlı olacaktır.

c) Kanuna ekli (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alanlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar ve koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunan araçlar dışında kullanılacak binek ve station-wagon cinsi taşıtların motor hacmi 1600 cc'yi geçmeyecektir.

…”

Denilmiş olup, aynı maddenin ikinci fıkrasında ise;

“Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde, şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedelinin (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın Ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmayacağı”

İfade edilmiştir.

Bu yasal düzenlemelere göre; Kanun’da sayılan makam ve hizmetler hariç, kamu idaresi tarafından edinilecek binek ve station-wagon cinsi taşıtların, yabancı menşeili olmaması ve motor hacimlerinin de, 1600 cc’yi geçmemesi gerektiği gibi, bu kapsamda yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedelinin (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil) Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın Ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşması da mümkün değildir. (Harcama talimatının verildiği 2017 yılında, Belediye tarafından kiralanabilecek en yüksek değerli yerli araç, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yayımlanan 2017 yılı yerli menşeili araçlar listesinde yer alan Toyota Corolla 1.4 D-4D Advance olduğundan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli bu aracın 2017 yılı Ocak ayı kasko değerinin %2’sini aşamayacaktır.)

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine karşın, … Belediyesince, araç kiralama hizmet alımı işi kapsamında, yükleniciye, yerli araçlar için Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın Ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sinin, yabancı menşeili araçlar için ise kiralanabilecek en pahalı aracın kasko değerinin %2’sinin üzerinde, aylık kiralama bedeli ödemesi yapıldığı tespit edilmiştir.

İdarece, harcama talimatının verildiği 2017 yılının Ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sinin üzerinde ödeme yapılmak suretiyle kamu zararına neden olunduğu anlaşılmakla birlikte sorumlular ortak savunmalarında;

Sorguda yer verilen, “Araç Kiralama Kamu Zararı-1” tablosunda bulunan araçların; 11 adedinin arazi binek, 28 adedinin 4x4 pick-up, 13 adedinin ise 4x2 pick-up olduğunu, “Araç Kiralama Kamu Zararı-2” tablosunda bulunan araçlardan da, 18 adedinin arazi binek, 22 adedinin 4x4 adet pick-up ve 18 adedinin ise 4x2 pick-up olduğunu,

“Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller”in 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinde; “Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kira bedelinin Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın Ocak ayı itibarıyla uygulanan Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmayacaktır.” denilmekle birlikte söz konusu fıkranın parantez içi hükmünde, “… fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç …” ifadesine yer verilerek fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar için muafiyet getirilmiş olduğundan fiilen arazide kullanıldığı anlaşılan araçlara ilişkin kira bedeli ödemelerinde, anılan hükme aykırılıktan ve kamu zararından söz edilemeyeceğini,

…. Belediyesi Genel Sekreteri, Teftiş Kurulu Başkanı, Genel Sekreter Yardımcıları ile bazı daire başkanlarının, …. Emniyet İl Müdürlüğü tarafından koruma altına alınması nedeniyle bu görevlilere hizmet amaçlı tahsis edilen bazı araçların motor hacimlerinin 1600 cc’yi geçtiğini,

İfade etmişlerdir.

Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde;

“Kanuna ekli (1) ve (2) sayılı cetvellerde yer alanlar ile güvenlik önlemli (zırhlı) araçlar ve koruma altına alınanlarla ilgili yönetmelik hükümlerine göre tahsis olunan araçlar dışında kullanılacak binek ve station-wagon cinsi taşıtların motor hacmi 1600 cc'yi geçmeyecektir.”

Denilmektedir.

Anılan madde hükmüne göre, koruma altına alınanlara tahsis edilen araçların motor hacimlerinin 1600 cc’yi geçmesinde yasal bir engel bulunmamaktadır.

Arazi üzerinde çalışan araçlar ile koruma altına alınanlara tahsis edilen araçlara ilişkin ödenen kira bedellerinin sınırlamaya tabi olmadığı hususunun mevzuatta açıkça yer alması nedeniyle, bu araçlar için hesaplanan kamu zararı tutarının, toplam kamu zararından düşülmesi gerektiğinden, Raporun 15 inci maddesinde araç kiralama ihalesi ile ilgili olarak, İdarece toplam …. TL kamu zararına neden olunduğu ifade edilmiş olsa da; kamu zararı tutarının, yeniden hesaplanmasını sağlamak üzere konunun 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 50 nci maddesi hükmü uyarınca hüküm dışı bırakılmasına karar verilmiş idi.

Bu kez denetçi tarafından ek rapor düzenlemek üzere sorumlulardan ek savunma istenmiş olup, verilen ek savunmada fiilen arazide kullanılan araçlar liste halinde sunulmuş, koruma altında bulunanlara tahsis edilen araçlara ilişkin olarak sadece (1) adet araç bildirilmiştir. Koruma altında bulunanlara tahsis edildiği bildirilen söz konusu aracın ise zaten asıl raporda da kamu zararı hesabına dâhil edilmediği anlaşılmaktadır.

İdarece, söz konusu araç kiralama hizmet işi kapsamında yükleniciye ödenen taşıt kiralama bedelinin, …. TL’sinin fiilen arazide kullanılan araçlara ilişkin olarak ödenen tutar olduğu tespit edilmiştir.

Yukarıda yer verilen açıklamalar neticesinde; …. Belediyesince, … Ltd. Şti.’ne ihale edilen “Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi”nde, mevzuatta yer alan sınırlamalara uyulmaksızın bazı yerli araçlar için harcama talimatının verildiği yılın Ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko değerinin %2’sinin, yabancı menşeili araçlar için ise kiralanabilecek en pahalı aracın kasko değerinin %2’sinin üzerinde ödeme yapılmak suretiyle oluştuğu iddia edilen … TL’ye ilişkin olarak verilen hüküm dışı kararının kaldırılmasına, söz konusu tutarın … TL’sinin fiilen arazide kullanılan araçlar için ödenen taşıt kira bedeli olması sebebiyle hukuka uygun olduğu anlaşıldığından … TL ile ilgili olarak ilişik bulunmadığına, kalan … TL kamu zararının ise; sorumlularına, ortaklaşa ve zincirleme,

6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine, anılan Kanun’un 55 inci maddesi uyarınca işbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere, oy birliğiyle,

Karar verildi.